Bình Thuận có diện tích tự nhiên 785.462 ha; là tỉnh ven biển cực Nam Trung bộ trước đây, nay nằm trong khu vực kinh tế trọng điểm của Miền Đông Nam bộ. Toàn tỉnh có 10 đơn vị hành chính cấp huyện và 127 đơn vị hành chính cấp xã với 705 thôn (khu phố); dân số khoảng 1,2 triệu người với 35 dân tộc, trong đó dân tộc Kinh chiếm 93%, các dân tộc thiểu số khác chiếm 7% dân số toàn tỉnh; có 09 tôn giáo đang hoạt động, trong đó có 08 tôn giáo đã được Nhà nước công nhận, số lượng tín đồ chiếm 39,50% dân số toàn tỉnh, trong đó Phật giáo có số lượng tín đồ cao nhất (chiếm 22%). Toàn Đảng bộ có 15 đảng bộ trực thuộc, với 504 tổ chức cơ sở Đảng, 26.865 đảng viên (chiếm 2,23%) và có 1.120 cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp với hơn 27.600 cán bộ, công chức, viên chức các cấp (chiếm 2,3% so với dân số toàn tỉnh); có 2.826 doanh nghiệp đang hoạt động, sử dụng khoảng 57.140 lao động.

Tình hình trên đã tạo thuận lợi cho tỉnh trong triển khai thực hiện Chỉ thị số 30-CT/TW, ngày 18/02/1998 của Bộ Chính trị (khoá VIII) về xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở (sau đây gọi tắt là Chỉ thị số 30-CT/TW) và các chỉ thị, nghị định của Chính phủ trong toàn Đảng bộ. Song, quá trình triển khai thực hiện Quy chế dân chủ (QCDC) ở cơ sở trên địa bàn tỉnh cũng còn nhiều khó khăn: Nội dung, phương thức thực hiện QCDC ở cơ sở còn mới; quá trình triển khai, tổ chức thực hiện các cấp uỷ Đảng, chính quyền, Mặt trận, đoàn thể thời gian đầu còn nhiều lúng túng, chưa được các ngành Trung ương hướng dẫn cụ thể; trình độ dân trí ở một số vùng nông thôn, miền núi, ven biển còn rất thấp; điều kiện, phương tiện hoạt động ở cơ sở, nhất là các xã miền núi vùng cao còn nhiều khó khăn, nhất là phương tiện phục vụ cho công tác tuyên truyền. Kinh tế thị trường phát triển, xuất hiện nhiều thành phần kinh tế, nhiều loại hình doanh nghiệp nhưng các quy định về thực hiện dân chủ ở cơ sở chưa theo kịp thực tiễn. Những yếu tố trên có tác động và ảnh hưởng không nhỏ đến việc triển khai và tổ chức thực hiện QCDC ở cơ sở.

Qua gần 17 năm triển khai, tổ chức thực hiện Chỉ thị số 30-CT/TW, các Nghị định của Chính phủ và các văn bản chỉ đạo hướng dẫn của Trung ương về thực hiện QCDC ở các loại hình cơ sở trên địa bàn tỉnh. Có thể thấy, việc triển khai thực hiện QCDC ở các loại hình cơ sở đã trở thành một hoạt động có ý nghĩa sâu sắc, thể hiện sự lãnh đạo toàn diện của Đảng, trong đó tập trung xây dựng và hoàn thiện pháp chế xã hội chủ nghĩa, phát huy ngày càng đầy đủ hơn quyền làm chủ của nhân dân, góp phần xây dựng chính quyền thực sự của dân, do dân và vì dân. Đáng chú ý là, nhận thức của các cấp uỷ đảng, chính quyền, Mặt trận, đoàn thể; của cán bộ đảng viên, công nhân, viên chức, người lao động và nhân dân về quyền dân chủ được nâng lên và ngày càng phát huy tốt; nhân dân hiểu rõ hơn về những nội dung được biết, được bàn, được làm, được kiểm tra, giám sát và đã có ý thức tự giác trong việc thực hiện trách nhiệm công dân. Các cấp uỷ đảng, chính quyền, các ngành, Mặt trận các đoàn thể đã có nhiều cố gắng trong chỉ đạo, triển khai tổ chức thực hiện QCDC ở các loại hình cơ sở. Qua thực hiện QCDC đã làm chuyển biến về phương thức lãnh đạo của các cấp uỷ đảng; lề lối làm việc, quản lý, điều hành của chính quyền theo hướng sát dân, tôn trọng dân, gắn bó với nhân dân, lắng nghe ý kiến nhân dân, vì nhân dân phục vụ. Mặt trận, các đoàn thể từng bước phát huy vai trò nòng cốt thực hiện QCDC ở cơ sở, nhất là trong tuyên truyền vận động nhân dân thực hiện chủ trương đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; giám sát tổ chức thực hiện QCDC ở các địa phương, đơn vị, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp chính đáng của đoàn viên, hội viên và nhân dân. Kết quả đó đã góp phần đưa nền kinh tế của tỉnh tiếp tục giữ được tốc độ tăng trưởng khá; hạ tầng kinh tế - xã hội ở đô thị, nông thôn có nhiều khởi sắc; đời sống nhân dân các vùng được cải thiện rõ rệt, số hộ nghèo giảm chỉ còn 3,34%. Dân chủ trong Đảng, trong xã hội, trong từng cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp ngày càng được mở rộng và phát huy gắn với hoàn thiện pháp chế, siết chặt kỷ luật kỷ cương; nhân dân đồng thuận và tin tưởng vào sự lãnh đạo, điều hành của cấp ủy đảng, chính quyền; góp phần ổn định an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương.

Qua quá trình triển khai, tổ chức thực hiện Chỉ thị số 30-CT/TW trên địa bàn tỉnh Bình Thuận, có thể rút ra một số kinh nghiệm: (1) Xác định việc thực hiện QCDC là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, mà trước hết là trách nhiệm của người đứng đầu các địa phương, đơn vị. Do vậy, cần tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy đảng; đổi mới, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của chính quyền; sự phối hợp đồng bộ giữa các cấp, các ngành trong triển khai thực hiện; nâng cao vai trò giám sát của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội. (2) Phải hết sức coi trọng công tác tuyên truyền, phổ biến, quán triệt các chủ trương của Đảng, quy định của Nhà nước về thực hiện dân chủ cơ sở để mọi người dân hiểu sâu, nắm chắc và tự giác thực hiện. (3) Cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu phải gương mẫu thực hiện QCDC; đẩy mạnh tự phê bình và phê bình, xây dựng nội bộ Đảng, cơ quan, đơn vị đoàn kết. (4) Phát huy dân chủ phải đi đôi với giữ vững kỷ cương, kỷ luật; xử lý nghiêm minh những vụ việc tiêu cực, những hành vi lợi dụng dân chủ gây rối làm mất an ninh trật tự. Thường xuyên làm tốt công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho nhân dân. (5) Quá trình thực hiện QCDC phải luôn bảo đảm phương châm "dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra" nhằm phát huy tốt trí tuệ và nguồn lực của nhân dân tham gia xây dựng hệ thống chính trị, phát triển kinh tế - xã hội; giữ vững lòng tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước. (6) Việc xây dựng quy chế và biện pháp để thực hiện dân chủ cơ sở phải thật cụ thể, sát hợp với điều kiện và đặc điểm tình hình của cơ quan, đơn vị, địa phương. (7) Phải chú trọng công tác kiểm tra, sơ kết, tổng kết, biểu dương, khen thưởng; gắn thực hiện QCDC với các phong trào thi đua yêu nước.

Nhằm tiếp tục triển khai thực hiện có kết quả Chỉ thị số 30-CT/TW trên địa bàn tỉnh trong thời gian tới, Bình Thuận xác định một số nhiệm vụ và giải pháp trọng tâm sau:

Một là, tăng cường vai trò lãnh đạo của cấp ủy, chính quyền và trách nhiệm của người đứng đầu trong chỉ đạo, tổ chức thực hiện QCDC ở từng cấp, từng ngành, cơ quan, đơn vị, địa phương. Trong đó, chú trọng công tác kiểm tra việc thực hiện; định kỳ tổ chức sơ kết, tổng kết và ban hành văn bản chỉ đạo tiếp tục thực hiện; lấy kết quả thực hiện QCDC làm một trong những tiêu chí đánh giá, xếp loại cơ quan, chi bộ, đảng bộ cơ sở hàng năm.

Hai là, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, phổ biến, quán triệt các chủ trương của Đảng, Chính phủ về thực hiện QCDC đến cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, người lao động và các tầng lớp nhân dân. Bằng nhiều hình thức và thông qua nhiều phương tiện, các cấp, các ngành, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể phải thường xuyên quán triệt, tuyên truyền sâu kỹ Chỉ thị số 30-CT/TW của Bộ Chính trị, Kết luận số 65-KL/TW của Ban Bí thư, Pháp lệnh số 34/2007/PL-UBTVQH11 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Nghị định số 04/2015/NĐ-CP, Nghị định số 60/2013/NĐ-CP của Chính phủ và các văn bản chỉ đạo của tỉnh về thực hiện dân chủ; thông qua đó làm cho cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, người lao động, đoàn viên, hội viên và nhân dân ngày càng nhận thức sâu sắc hơn, hiểu đúng và tự giác thực hiện để phát huy đúng mức trách nhiệm, nghĩa vụ và quyền dân chủ của mình.

Ba là, thường xuyên nghiên cứu rà soát sửa đổi, bổ sung quy chế, quy ước thực hiện dân chủ ở cơ sở và các quy chế, quy định liên quan cho phù hợp với quy định mới, với yêu cầu nhiệm vụ và tình hình thực tế. Đồng thời, tổ chức thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả các quy chế, quy định. Trong đó: Các xã, phường, thị trấn tiếp tục rà soát, bổ sung Quy chế thực hiện dân chủ theo Pháp lệnh số 34/2007/PL-UBTVQH11 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội; đồng thời chỉ đạo, hướng dẫn các thôn, khu phố rà soát sửa đổi, bổ sung quy ước thực hiện dân chủ ở cộng đồng dân cư theo chỉ đạo của Ủy ban nhân dân tỉnh và Hướng dẫn của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh. Lãnh đạo các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp; các đơn vị lực lượng vũ trang tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung quy chế thực hiện dân chủ trong hoạt động theo Nghị định số 04/2015/NĐ-CP của Chính phủ, Công văn chỉ đạo của Ủy ban nhân dân tỉnh và hướng dẫn, quy định của ngành dọc (nếu có) để lãnh đạo, điều hành hoạt động. Đối với doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp đã có tổ chức đảng, tổ chức công đoàn cần phát huy tốt vai trò lãnh đạo của cấp ủy đảng; thể hiện tốt vai trò của công đoàn trong công tác tuyên truyền, tham gia xây dựng quy chế thực hiện dân chủ và phối hợp triển khai thực hiện nghiêm túc tại doanh nghiệp theo Nghị định số 60/2013/NĐ-CP của Chính phủ và Hướng dẫn số 1755/HD-TLĐ, ngày 20/11/2013 của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam.  

Bốn là, củng cố, kiện toàn BCĐ thực hiện QCDC ở các cấp cho phù hợp với chức năng, nhiệm vụ và yêu cầu thực tế nhằm phát huy đúng mức vai trò của BCĐ và trách nhiệm của từng thành viên BCĐ, giúp cho cấp ủy, chính quyền lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra, đánh giá việc thực hiện QCDC trên địa bàn.

Năm là, tiếp tục đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, thực hiện nghiêm túc các Chỉ thị số 27-CT/TU, Chỉ thị số 30-CT/TU, Chỉ thị số 40-CT/TU của Ban Thường vụ Tỉnh ủy. Tổ chức thực hiện có hiệu quả việc cải cách thủ tục hành chính ở tất cả các cơ quan, đơn vị, địa phương; bảo đảm hồ sơ, thủ tục được giải quyết kịp thời, đúng thời gian quy định và thuận lợi cho nhân dân; công khai minh bạch các thủ tục hành chính, các quy định, các chủ trương, chính sách liên quan đến đời sống nhân dân. Nâng cao ý thức, tinh thần trách nhiệm trong thực hành tiết kiệm, phòng chống tham nhũng, lãng phí. Làm tốt công tác tiếp công dân, giải quyết kịp thời đơn thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh và những vấn đề bức xúc của nhân dân. Tăng cường giáo dục chính trị tư tưởng, ý thức trách nhiệm, chấn chỉnh tác phong, lề lối làm việc của đội ngũ cán bộ công chức nhằm phục vụ nhân dân ngày càng tốt hơn; xử lý nghiêm minh, kịp thời những trường hợp tiêu cực, trì trệ trong công việc, quan liêu, sách nhiễu gây phiền hà cho nhân dân.

Sáu là, phát huy tốt vai trò của các cấp, các ngành, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chỉnh trị - xã hội và nhân dân trong thực hiện quy chế dân chủ. Gắn thực hiện quy chế dân chủ với đẩy mạnh việc "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh"; tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) "Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay"; phong trào thi đua "Chung sức chung lòng xây dựng nông thôn mới", xây dựng giao thông nông thôn, phong trào thi đua "Dân vận khéo" và Chương trình hành động số 20-NQ/TU của Tỉnh ủy về "Tăng cường và đổi mới sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác dân vận trong tình hình mới". Đặc biệt, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội phát huy tốt vị trí, vai trò, trách nhiệm trong giám sát, phản biện xã hội, góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền theo Quyết định số 217-QĐ/TW, Quyết định số 218-QĐ/TW của Bộ Chính trị và chỉ đạo, hướng dẫn của Ban Thường vụ Tỉnh ủy. Nâng cao chất lượng hoạt động của ban thanh tra nhân dân, ban giám sát đầu tư cộng đồng và tổ hòa giải ở cơ sở, địa phương