Kỹ năng số

Trong kỷ nguyên số, khi công nghệ len lỏi vào từng ngõ ngách của cuộc sống, việc thành thạo kỹ năng số không còn là một lựa chọn, mà là một yêu cầu bắt buộc đối với cán bộ, đảng viên. Đây chính là nền tảng để họ có thể hoạt động hiệu quả, kết nối với người dân và dẫn dắt đất nước tiến lên trong thời đại mới. Kỹ năng số không chỉ đơn thuần là biết sử dụng máy tính, điện thoại, mà còn bao gồm một loạt các kỹ năng liên quan đến công nghệ thông tin và truyền thông, từ cơ bản đến nâng cao.

Cấp độ cơ bản nhất là thành thạo các công cụ văn phòng, email, internet, mạng xã hội. Mỗi cán bộ, đảng viên cần phải biết soạn thảo văn bản, tạo bảng tính, trình chiếu, sử dụng email để trao đổi thông tin, tìm kiếm thông tin trên internet, sử dụng mạng xã hội để kết nối, tương tác.

Ở cấp độ cao hơn, cán bộ, đảng viên cần phải làm quen với các ứng dụng phức tạp hơn như phân tích dữ liệu, trí tuệ nhân tạo (AI), Internet of Things (IoT), điện toán đám mây. Phân tích dữ liệu giúp cán bộ, đảng viên có cái nhìn tổng quan, đa chiều về các vấn đề kinh tế - xã hội, từ đó đưa ra các quyết định chính xác, khoa học. Chẳng hạn như bằng cách phân tích dữ liệu về tình hình sản xuất nông nghiệp, cán bộ nông nghiệp có thể dự đoán được sản lượng, giá cả, từ đó đưa ra các chính sách hỗ trợ kịp thời. Ứng dụng trí tuệ nhân tạo để tự động hóa quy trình hành chính đến dự báo và phòng chống thiên tai; ứng dụng IoT (Internet vạn vật) trong quản lý đô thị thông minh, giám sát môi trường, giao thông thông minh; ứng dụng điện toán đám mây giúp lưu trữ và chia sẻ dữ liệu an toàn, hiệu quả trong ngành, lĩnh vực, địa phương, cơ quan, đơn vị.

Có thể nói trong kỷ nguyên số, kỹ năng số là yếu tố then chốt để cán bộ, đảng viên có thể hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, đóng góp vào sự phát triển của đất nước. Việc không ngừng học hỏi, nâng cao kỹ năng số là một yêu cầu bắt buộc, giúp cán bộ, đảng viên thích ứng với sự thay đổi của thời đại, nắm bắt cơ hội, vượt qua thách thức.

Kỹ năng tư duy phản biện và sáng tạo

Kỷ nguyên số, với sự bùng nổ thông tin chưa từng có, đặt ra một thách thức mới cho cán bộ, đảng viên: làm sao để “lọc” được thông tin chính xác, khách quan giữa một “biển” thông tin đa chiều, thậm chí nhiễu loạn? Câu trả lời nằm ở kỹ năng tư duy phản biện - một “la bàn” định hướng giữa dòng chảy thông tin khổng lồ. Kỹ năng này không chỉ giúp cán bộ, đảng viên phân tích, đánh giá thông tin một cách khoa học, tránh bị ảnh hưởng bởi những thông tin sai lệch, tiêu cực, mà còn là nền tảng cho sự đổi mới, sáng tạo.

Tư duy phản biện không phải là phủ nhận mọi thông tin, mà là tiếp cận thông tin một cách thận trọng, đặt câu hỏi, tìm bằng chứng, xem xét các quan điểm khác nhau trước khi đưa ra kết luận. Chẳng hạn, trước một tin đồn thất thiệt trên mạng xã hội, một cán bộ có tư duy phản biện sẽ không vội vàng tin theo hay chia sẻ, mà sẽ tìm hiểu nguồn gốc thông tin, kiểm chứng với các nguồn tin chính thống, trước khi đưa ra đánh giá và định hướng dư luận. Hoặc khi xem xét một chính sách mới, cán bộ, đảng viên cần phân tích kỹ lưỡng tác động của chính sách đến các nhóm đối tượng khác nhau, cân nhắc lợi ích và rủi ro, từ đó đưa ra những điều chỉnh phù hợp.

Tư duy sáng tạo cũng là một yếu tố then chốt trong kỷ nguyên số, giúp cán bộ, đảng viên tìm ra những giải pháp mới, đột phá cho những vấn đề cũ, nắm bắt cơ hội, vượt qua thách thức trong môi trường biến đổi không ngừng. Minh chứng rõ nét cho điều này là việc ứng dụng công nghệ blockchain (công nghệ chuỗi khối) trong quản lý đất đai. Công nghệ này giúp minh bạch hóa thông tin, giảm thiểu gian lận, nâng cao hiệu quả quản lý. Hay việc sử dụng trí tuệ nhân tạo trong dự báo và phòng chống thiên tai, giúp dự đoán chính xác hơn đường đi của bão, lũ, từ đó có biện pháp ứng phó kịp thời, giảm thiểu thiệt hại. Một trường hợp khác là việc ứng dụng công nghệ IoT trong quản lý đô thị thông minh, giúp giám sát giao thông, môi trường, an ninh trật tự một cách hiệu quả.

Tư duy sáng tạo không phải là khả năng thiên phú, mà là một kỹ năng có thể rèn luyện được. Cán bộ, đảng viên cần chủ động tìm tòi, học hỏi, trau dồi kiến thức, kỹ năng, không ngại thử nghiệm những điều mới mẻ. Một môi trường làm việc cởi mở, khuyến khích sáng tạo, đổi mới cũng là yếu tố quan trọng giúp cán bộ, đảng viên phát huy tối đa tiềm năng sáng tạo của mình. Sự kết hợp hài hòa giữa tư duy phản biện và tư duy sáng tạo sẽ là “chìa khóa” giúp cán bộ, đảng viên thành công trong kỷ nguyên số, dẫn dắt đất nước phát triển bền vững.

Kỹ năng thích ứng và học tập liên tục

Kỷ nguyên số là kỷ nguyên của sự thay đổi chóng mặt. Những công nghệ mới liên tục ra đời, những mô hình kinh tế mới liên tục xuất hiện. Cán bộ, đảng viên cần phải có khả năng thích ứng nhanh chóng với những thay đổi này, không ngừng học hỏi, cập nhật kiến thức, kỹ năng mới để không bị tụt hậu.

Thử tưởng tượng một cán bộ vẫn quen với cách làm việc truyền thống, dựa hoàn toàn vào giấy tờ, sổ sách, trong khi cả thế giới đang chuyển sang môi trường làm việc số hóa. Rõ ràng, người cán bộ này sẽ gặp rất nhiều khó khăn, không thể đáp ứng được yêu cầu công việc. Hoặc một đảng viên không nắm bắt được xu hướng phát triển của công nghệ, không hiểu biết về mạng xã hội, sẽ khó có thể kết nối, tương tác với người dân, đặc biệt là thế hệ trẻ.

Chuyển đổi số trong các cơ quan nhà nước là một minh chứng rõ nét cho sự cần thiết của khả năng thích ứng và học tập liên tục. Cán bộ, đảng viên phải làm quen với các quy trình, ứng dụng mới, từ việc sử dụng chữ ký số, họp trực tuyến, đến việc xử lý hồ sơ công việc trên các nền tảng số. Điều này đòi hỏi họ phải chủ động học hỏi, cập nhật kiến thức, kỹ năng mới, thay đổi tư duy, thói quen làm việc.

Một ví dụ khác là sự phát triển của thương mại điện tử. Nếu cán bộ quản lý kinh tế không nắm bắt được xu hướng này, không hiểu biết về các mô hình kinh doanh mới, sẽ khó có thể đưa ra các chính sách hỗ trợ phù hợp, thúc đẩy phát triển kinh tế số. Hay trong lĩnh vực giáo dục, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy và học đang trở nên phổ biến. Giáo viên cần phải làm quen với các công cụ, phương pháp dạy học trực tuyến, thay đổi phương pháp giảng dạy để phù hợp với môi trường học tập mới.

Học tập liên tục không chỉ giới hạn trong việc học các kiến thức chuyên môn, mà còn bao gồm việc rèn luyện các kỹ năng mềm, như kỹ năng giao tiếp, kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng quản lý thời gian. Trong kỷ nguyên số, thông tin có ở khắp mọi nơi, việc học tập không còn bị giới hạn bởi thời gian và không gian. Cán bộ, đảng viên có thể tận dụng các nguồn tài nguyên trực tuyến, các khóa học trực tuyến để nâng cao kiến thức, kỹ năng của mình.

Thích ứng và học tập liên tục không phải là một nhiệm vụ dễ dàng, nó đòi hỏi sự nỗ lực, kiên trì và tinh thần cầu tiến. Tuy nhiên, đây là con đường duy nhất để cán bộ, đảng viên có thể bắt kịp với sự phát triển của thời đại, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, đóng góp vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Kỹ năng giao tiếp và hợp tác                

Kỷ nguyên số, với sự phát triển vượt bậc của công nghệ, đã mở ra những kênh giao tiếp và hợp tác mới, phá vỡ mọi giới hạn về không gian và thời gian. Đối với cán bộ, đảng viên, việc thành thạo kỹ năng giao tiếp và hợp tác trong môi trường số không chỉ là một lợi thế, mà còn là một yêu cầu tất yếu để nâng cao hiệu quả hoạt động, gắn kết với người dân và xây dựng một xã hội số hiện đại.

Không thể phủ nhận rằng các công cụ trực tuyến đã tạo nên một cuộc cách mạng trong giao tiếp. Họp trực tuyến, email, mạng xã hội, các nền tảng nhắn tin tức thời… giúp cán bộ, đảng viên kết nối, trao đổi thông tin với nhau một cách nhanh chóng, thuận tiện, bất kể khoảng cách địa lý. Minh chứng rõ nét nhất là việc tổ chức các buổi đối thoại trực tuyến với người dân. Thông qua các nền tảng trực tuyến, lãnh đạo các cấp có thể lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của người dân một cách trực tiếp, kịp thời giải đáp thắc mắc, xử lý kiến nghị, phản ánh, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý, điều hành.

Việc sử dụng các nền tảng cộng tác trực tuyến cũng góp phần quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ quan, tổ chức. Các nền tảng này cho phép chia sẻ tài liệu, trao đổi thông tin, phối hợp công việc một cách dễ dàng, minh bạch, tiết kiệm thời gian và công sức. Điển hình như việc sử dụng Google Workspace, Microsoft Teams, hay các phần mềm quản lý dự án trực tuyến, giúp các nhóm làm việc phối hợp nhịp nhàng, hiệu quả, dù ở bất kỳ đâu.

Tuy nhiên, giao tiếp trong môi trường số cũng đặt ra những thách thức mới. Việc thiếu đi sự tương tác trực tiếp, biểu cảm khuôn mặt, ngôn ngữ cơ thể có thể dẫn đến hiểu lầm, mất thông tin. Do đó, cán bộ, đảng viên cần phải rèn luyện kỹ năng giao tiếp trực tuyến, biết cách sử dụng ngôn ngữ phù hợp, diễn đạt rõ ràng, tránh gây hiểu lầm. Bên cạnh đó, việc xây dựng và duy trì mối quan hệ trong môi trường số cũng đòi hỏi sự khéo léo, tinh tế. Cán bộ, đảng viên cần thể hiện sự quan tâm, lắng nghe, tôn trọng đối tác, xây dựng niềm tin và sự gắn kết.

Một điểm cần lưu ý nữa là việc sử dụng các kênh truyền thông khác nhau một cách hiệu quả. Mỗi kênh truyền thông có những đặc điểm riêng, phù hợp với từng đối tượng và mục đích giao tiếp khác nhau. Chẳng hạn, mạng xã hội là kênh hiệu quả để kết nối với người dân, lắng nghe ý kiến đóng góp, trong khi email phù hợp hơn cho việc trao đổi thông tin chính thức, công việc.

Kỹ năng lãnh đạo và quản lý trong kỷ nguyên số

Lãnh đạo và quản lý trong kỷ nguyên số không còn đơn thuần là việc ra lệnh và kiểm soát, mà là việc truyền cảm hứng, tạo động lực, và dẫn dắt đội ngũ thích ứng với sự biến đổi không ngừng của thời đại. Cán bộ, đảng viên ở các vị trí lãnh đạo, quản lý cần phải trang bị cho mình một “bộ công cụ” mới, với tầm nhìn chiến lược, khả năng ứng dụng công nghệ và xây dựng văn hóa tổ chức phù hợp với kỷ nguyên số.

Một trong những yếu tố then chốt của lãnh đạo trong kỷ nguyên số là tầm nhìn chiến lược. Người lãnh đạo cần phải nhìn thấy được xu hướng phát triển của công nghệ, dự đoán được những thay đổi trong tương lai, từ đó định hướng cho tổ chức, nắm bắt cơ hội, vượt qua thách thức.

Khả năng ứng dụng công nghệ để nâng cao hiệu quả quản lý cũng là một yếu tố quan trọng. Các công cụ quản lý dự án trực tuyến, phần mềm quản lý nhân sự, hệ thống báo cáo tự động… giúp tối ưu hóa quy trình làm việc, tiết kiệm thời gian và chi phí, nâng cao năng suất lao động. Một minh chứng điển hình là việc triển khai chính phủ điện tử, chính phủ số. Thông qua việc số hóa các thủ tục hành chính, cung cấp dịch vụ công trực tuyến, chính phủ có thể nâng cao hiệu quả hoạt động, giảm thiểu tham nhũng, tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp.

Công nghệ chỉ là công cụ, yếu tố con người vẫn đóng vai trò quyết định. Người lãnh đạo cần phải biết cách tạo động lực cho đội ngũ cán bộ, công chức, khuyến khích sự sáng tạo, đổi mới, xây dựng một môi trường làm việc cởi mở, nơi mọi thành viên đều cảm thấy được sự tôn trọng, được đóng góp và phát triển.

Xây dựng văn hóa tổ chức phù hợp với kỷ nguyên số cũng là một thách thức lớn. Văn hóa tổ chức cần phải khuyến khích sự học hỏi, chia sẻ kiến thức, thích ứng với sự thay đổi. Các giá trị cốt lõi của tổ chức cần phải được truyền tải và duy trì trong môi trường số. Một tổ chức có văn hóa mạnh mẽ sẽ có khả năng thích ứng cao hơn với những biến động của thị trường, thu hút và giữ chân nhân tài hiệu quả hơn.

Đạo đức số

Kỷ nguyên số, bên cạnh những cơ hội to lớn, cũng đặt ra những thách thức mới về đạo đức, đặc biệt là trong lĩnh vực an ninh mạng, bảo mật thông tin và quyền riêng tư. Đối với cán bộ, đảng viên, việc nâng cao ý thức trách nhiệm, tuân thủ các quy định về đạo đức số là một yêu cầu không thể thiếu, góp phần xây dựng một môi trường số lành mạnh, an toàn và bền vững.

Hãy tưởng tượng một kịch bản khi thông tin cá nhân của hàng triệu người dân bị đánh cắp và phát tán trên mạng. Hậu quả sẽ vô cùng nghiêm trọng, gây ảnh hưởng đến uy tín của các cơ quan, tổ chức, gây hoang mang trong dư luận xã hội. Hay việc một hệ thống quan trọng của quốc gia bị tấn công mạng, có thể dẫn đến tê liệt hoạt động, gây thiệt hại lớn về kinh tế, chính trị và an ninh.

Chính vì vậy, cán bộ, đảng viên cần phải nâng cao ý thức trách nhiệm trong việc bảo vệ thông tin, tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về an ninh mạng, bảo mật thông tin. Điều này thể hiện không chỉ ở việc sử dụng mật khẩu mạnh, cập nhật phần mềm thường xuyên, mà còn thận trọng trong việc chia sẻ thông tin trên mạng, tránh truy cập vào các trang web không đáng tin cậy.

Vấn đề quyền riêng tư cũng cần được đặc biệt quan tâm. Trong kỷ nguyên số, việc thu thập, lưu trữ và sử dụng dữ liệu cá nhân trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết. Cán bộ, đảng viên cần phải tôn trọng quyền riêng tư của người dân, tuân thủ các quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân, chỉ thu thập và sử dụng dữ liệu khi thực sự cần thiết và phải được sự đồng ý của người dùng.

Sử dụng công nghệ một cách có trách nhiệm, vì lợi ích chung của cộng đồng là nguyên tắc hàng đầu trong đạo đức số. Cán bộ, đảng viên tránh lạm dụng công nghệ cho mục đích cá nhân, tránh sử dụng mạng xã hội để lan truyền thông tin sai lệch, gây chia rẽ, xung đột. Ngược lại, cần phải tận dụng sức mạnh của công nghệ để kết nối, chia sẻ thông tin, góp phần xây dựng một xã hội số văn minh.

Tóm lại, trong kỷ nguyên số, cán bộ, đảng viên cần phải không ngừng học tập, rèn luyện, nâng cao trình độ, trang bị cho mình những kỹ năng cần thiết để đáp ứng yêu cầu của thời đại. Việc phát triển các kỹ năng này không chỉ giúp cán bộ, đảng viên hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, mà còn góp phần quan trọng vào việc xây dựng một đất nước phát triển bền vững, thịnh vượng trong kỷ nguyên số./.